Meten is weten

[Gerrit Eijkelenboom]

Meten is weten is een cliche. Ik weet het. Maar wat weten we nu eigenlijk van de hoeveelheid vocht in een pot, in een trog, in een peatbed, of zelfs in een tufsteen. Het is allemaal giswerk. We kunnen het zien aan aan de planten. Gaan ze dood, dan hebben we te weinig water gegeven. Of misschien wel te veel. Planten gaan meestal eerder dood aan teveel dan aan te weinig water.

Voor de meeste planten is er geen probleem. Ze groeien buiten en krijgen regelmatig regen over zich heen. Is het langdurig droog, zoals in deze zomer, dan sproeien we. Nee, het gaat bij mij om een heel specifieke situatie. Die van de kas en het peatbed. In de kas staan potten geplunged in zand. Dat zand wordt nat gemaakt en indirect krijgen de planten in de potten een gelijkmatige dosis water. Het peat bed lijkt snel uit te drogen. Na een dag droog zonnig en warm weer is de toplaag lichtbruin.

In mijn kas probeer ik moeilijke planten te kweken. Planten, die je normaliter beter niet buiten kunt houden, omdat je alles wil en moet controleren: de hoeveelheid licht, de hoeveelheid schaduw, de temperatuur, de luchtwerveling, de hoeveelheid water. Enkele namen: Pyrethrum leontopodium, een zeer grijsbladige. Andere grijsbladigen zoals Draba ossetica, en de kussenvormige drabasoorten als D. longuisiliqua, molissima en de kruising. Zo ook D. yunnanensis. Androsace is ook zo'n geslacht dat veeleisend is. A. vandellii, of helvetica zijn niet te kweken zonder glasplaatjes. En als overal glasplaatjes boven moeten, dan maar liever in de kas. Kelseya uniflora bv. En als we toch per se Eritrichium willen kweken, de nanum, de howardii, de aretioides dan onder gecontroleerde omstandigheden van de alpiene kas. Maar het belangrijkste geslacht is Dionysia.

Ik probeer al deze planten te kweken in een tufsteen. En dan is het waterregime van groot belang. Ik giet in de spleten tussen de stenen en het water verdwijn er onder en het zand wordt nat. Geef ik teveel dan wordt de steen te nat en worden de wortelhalzen en de onderste bladeren van de planten vochtig en dat is vrij snel dodelijk. Reddend ingrijpen is dan niet meer mogelijk. Een natte steen blijft lang nat.

En om te weten hoe vochtig het is in de pot of onder een tufsteen heb ik nu de vochtigheidsmet, hygrometer. Een idee van Lily-Anne.
Aan de hand van foto's kan ik een idee geven van het gebruik ervan.

foto 1. Hier ziet u een rij met zaailingen van Dionysia. Zeer kwetsbare planten. Ze staan nog in hun oorspronkelijke stenen pot en die rust i
           in een grote plastic pot in zand, zodat ik elke plant gedoseerd kan wateer geven.
foto 2. Om te weten hoeveel vocht er in het potje zit duw ik de meter erin. Hij slaat uit naar 2 en op de schaal van 10, is dat ongeveer 20%
           Dat lijkt mij ideaal.
foto 3. In een andere pot blijkt de vochtigheid veel te hoog te zijn. 50%. te hoog. Deze pot moet dus uit het zand en snel uitdrogen
           tot een warde van 20 to 30% bereikt is.            

[Gerrit Eijkelenboom]

Hieronder ziet u een hoeveelheid potten met Saxifraga. Ik heb hier wat minder makkelijke soorten ondergebracht. Vooral omdat ik het leuk vind ze vlak voor mijn ogen te zien.

foto 1. een overzicht
foto 2. kunt u het zo een beetje zien, dit potje is wel erg nat, 70%. Dat klopt ook, want de plant  is zojuist geplant en heeft direct water gehad.

[Gerrit Eijkelenboom]

Hier ziet u een potje met Eritrichium aretioides. Dit plantje heeft een heel lange weg te gaan, maar te beginnen met hem wat droog te houden, liefst een langzame groei, zodat hij sterk wordt voor de strijd in de winter. 30% vocht in het medium lijkt mij uitstekend.

[Gerrit Eijkelenboom]

En dan de tufstenen. Ik heb gaten geboord tot in het centrum ervan en weer opgevuld met tufsteenpoeder. Met de hygrometer met wat kracht in het gat geduwd. Zo weet ik, dat de steen nogal droog is, 20%. Veel hoger durf ik niet te gaan, 30% kan nog denk ik.

U ziet hier trouwens Dionysia lycaena en D. tapetodes en links Eritrichium howardii.

[Gerrit Eijkelenboom]

Tot slot nog twee beelden van een trog.

foto 1. Aan de steentjes te zien lijkt het allemaal wat te droog. Ik steek de meter in het mengsel en dan aan de oppervlakte en inderdaad het is erg droog
foto 2. Maar steek ik hem er dieper in, dan ziet u, dat het er behoorlijk vochtig is. Water geven is dus niet nodig, tenzij er jonge plantjes in staan, die nog oppervlakkig wortelen.

[Kris De Raeymaeker]

Ik lees dit -als steeds met jouw bijdrages -met  veel interesse Gerrit. En ik wil zeker niet als "betweter" overkomen en ik wil ook je pret en enthousiasme niet bederven maar ....heb wel enkele kanttekeningen en eigen ervaringen .
Het is mijn ervaring dat die toestelletjes vooral gemaakt zijn om vochtige/droge potgrond te meten .Voor dat doeleinde (klassieke kamerplanten of het traditionele potgoed op terras bijv.) zijn ze een tijd goed te gebruiken .Het is tevens mijn ervaring dat de kwaliteit van die dingen snel achteruit gaat . In het begin gaat het maar na 1 jaar of 2 jaar maximum zijn die dingen waardeloos. Vooral als je ze gaat gebruiken in een substraat waar grit, steentjes en of ander materiaal inzit .En wat voor materialen gebruiken wij voor onze planten ? Juist ja ......al dat soort toeslagmateriaal . Ik heb ze ook nog gebruikt ooit voor mijn Dionysia's in pot , binnen de kortste keren is dat ding naar de maan omdat het niet gemaakt is voor al dat steenachtig en ander mineraal spul ...
Ander probleem , het toestel kan dat -wanneer niet over datum-redelijk goed inschatten voor zuivere turfsubstraten en aanverwante potgronden maar slaat de bal niet altijd goed wanneer er steentjes , zand ed aan te pas komt .Misschien de eerste paar keren maar dan ....Het ding geeft dan aan dat je dringend moet gieten maar .....haal het potje maar is voorzichtig leeg ....en dan merk je dat er nog vocht genoeg aanwezig is .Komt omdat ie niet overweg kan met materialen als steentjes ed ....Hoe meer steentjes in het mengsel hoe groter de onnauwkeurigheid . Probeer maar eens zuiver  brekerzand te meten ...(doet ie waarschijnlijk alleen goed als de meter nog gloednieuw is)
Dus voor mij een beperkt hulpmiddel . Je moet ook maar is meten dieper in de potten . Vaak is het van boven schijnbaar heel droog maar is er dieper in de pot nog genoeg vocht . Nog een nadeel , niet te gebruiken voor bolgewassen ! Je steekt je bollen gewoon kapot ....
Ik moet het ook nog dagelijks met schade en schande leren en vaststellen maar het blijft vooral het gevoel dat je moet krijgen wanneer te gieten .En nogmaals voor planten in pot is dat zowat het moeilijkste wat er is en wat ik ook nog niet perfect onder de knie heb .Toch niet voor bepaalde planten ....    

[Gerrit Eijkelenboom]

maar slaat de bal niet altijd goed wanneer er steentjes , zand ed aan te pas komt

Het klopt, dat zand een vreemde uitslag geeft. Kletsnat zand zou maar 30% vocht bevatten. Dat kan dus niet.
Ik heb hem ook in water gehouden, en dat geeft een uitslag van 70% vocht. Ook vreemd.
Dat steentjes in het substraat de zaak vertroebelen is begrijpelijk. Maar omdat er overal steentjes inzitten is de foutmarge dus overal hetzelfde.
Je moet ook niet blind varen op dit apparaat, Het is een hulpmiddel naast je eigen observatie. Een bevestiging van je vermoeden, ofwel een waarschuwing om iets extra in de gaten te houden. Waarschijnlijk zal ik hem in de toekomst wel veel minder gaan gebruiken.

Voor de prijs kun je het niet laten, op het internet 4,95, bij mij in het tuincentrum 8,95.

[Kris De Raeymaeker]

Ook nog te bemerken , vele materialen die we gebruiken in onze substraten zoals bims, vulcakorrel ,tuf en nog anderen "bufferen" water/vocht.
Het zijn minisponsjes of sponzen (grote tufsteen)  maar dat water is ook niet te meten ........ Het zit immers in die materialen.
Ik heb geschreven over beschadiging van bolgewassen maar misschien beschadigen we ook wortels van andere delicate plantjes .
Dus inderdaad met mate en verstand te gebruiken .....    

[Jan Fouquaert]

Interessante topic, Gerrit.
Maar zoals meestal, heb ik mijn eigen bedenkingen.
Ik vind stenen potten in zand nog altijd het beste middel om moeilijke rotsplanten te kunnen houden.
Zand is ook een goede indicator om te kunnen vaststellen of er watergifte nodig is of niet.
Eigenlijk zie je dat met het blote oog, of een vinger kan ook al uitsluitsel geven.
Die meter kan een hulpmiddel zijn, maar is volgens mij niet nodig.

Wat betreft water geven : in de zomer geef ik mijn Dionysia's water met de gieter.
Ik heb geen kas, maar ik zet ze voorlopig op een oostelijke vensterbank waar ze zo goed als geen regenwater krijgen.
Soms gebeurt dat wel, ik denk niet dat de planten daardoor dood zullen gaan. Het zand zorgt immers samen met de meestal aanwezige wind hier, voor voldoende 'afwatering'.
Dit jaar heb ik welgeteld 1 Dionysia verloren, natuurlijk in de periode juli - augustus, dan is het soms warm EN vochtig (en ook nog weinig wind daarbij). Deze combinatie van omstandigheden zorgt soms voor wat slachtoffers.
Deze winter trouwens, zaten alle Dionysia's onder de sneeuw.
Als het zo hard vroor heb ik ze wel in mijn onverwarmde veranda gezet.
Ik heb ook een paar Dionysia's staan op een stuk tufsteen in een trog. Ik kan er een glazen dak opzetten, maar dat doe ik enkel vanaf oktober tot als het lente is.
Dus nu krijgen die alle weersomstandigheden op hun dak (al hebben ze geen dak).  

Draba mollissima bijvoorbeeld staat het hele jaar door in een zandsteen zonder enige bescherming.
Planten die in stenen groeien, zijn trouwens tegen alles beter bestand, ook tegen te veel of te weinig water.

Ik wil maar zeggen, dat het soms zo nauw niet steekt.
1 vuistregel : afdekken in de winter, vanaf de lente vrijheid en water geven volgens het buikgevoel.

[Luc Gilgemyn]

Jaren geleden heb ik mij ook zo'n meter aangeschaft.
Ik vond het vooral nuttig om een idee te krijgen van de toestand van het compost in mijn (grote) potten met Lewisias.
Die zijn afgestrooid met een dikke laag split en bij Lew. cotyledon bevoorbeeld zie je niet direct aan het vlezige blad of ze in watersnood komen of niet.  Bijzonder accuraat zijn ze niet in een stenig mengstel, dat is ook mijn ervaring, maar je krijgt toch een idee.
Na een tijdje krijg je voldoende ervaring zodat het gebruik van die meter overbodig wordt en ik hield ook niet echt van het geprik waarbij je telkens wortels beschadigt of je nu wilt of niet. Ik denk dat het ding zo'n 3 jaar heeft dienst gedaan vooraleer het de geest gaf.

[Peter Rijntjes]

En dan de tufstenen. Ik heb gaten geboord tot in het centrum ervan en weer opgevuld met tufsteenpoeder. Met de hygrometer met wat kracht in het gat geduwd. Zo weet ik, dat de steen nogal droog is, 20%. Veel hoger durf ik niet te gaan, 30% kan nog denk ik.

U ziet hier trouwens Dionysia lycenae en D. tapetodes en links Eritrichium howardii.

Hoi Gerrit,

het gaat goed met die moeilijke jongens , zie ik. Mooie rozetjes worden dat al. Heb al meer Dionysia's en Eritrichium?
Staan deze buiten en worden zij dan afgedekt?

zo, weer even genoeg vragen Gerrit,

groet Peter

[Gerrit Eijkelenboom]

Gisteravond liep ik door de tuin met het idee om het peat bed te gaan sproeien. Het oppervlak zag er lichtbruin uit. Droog dus. Toen ben ik mijn meter gaan halen en heb op diverse plekken geprikt. De meter gaf aan dat op een diepte van 15cm ruim voldoende vocht aanwezig was.
Het bespaarde mij dus een sproeibeurt.

De teneur van uw reacties was tamelijk negatief. De essentie van de betogen was, dat je een soort van 'fingerspitzengefuhl' moest krijgen om te weten hoe het gesteld was met de vochtigheid. Maar een kenmerk van ervaring is, dat het altijd te laat komt en dat er heel wat mislukkingen aan vooraf gaan.
 

Ik moet het ook nog dagelijks met schade en schande leren en vaststellen maar het blijft vooral het gevoel dat je moet krijgen wanneer te gieten  

Als zelfs Kris schrijft, dat het juist doseren van watergift geen sinecure is, dan is er toch geen reden om er zo gemakkelijk over te doen in het

Ik wil maar zeggen, dat het soms zo nauw niet steekt.
1 vuistregel : afdekken in de winter, vanaf de lente vrijheid en water geven volgens het buikgevoel.

Met dat buikgevoel van Jan kunnen de meeste mensen niet zoveel, denk ik. De onzekerheid van 'doe ik het wel goed' zal velen bekend zijn.
Het doet mij denken aan het begin van mijn rotsplantenhobby. Ik dacht alles wel even met het 'buikgevoel' te doen. Het gevolg was, dat ik mij met een gevoel van ontgoocheling afkeerde van de rotsplanten.
Jan en Kris, realiseren jullie je altijd wel, dat deze regels door misschien wel honderden mensen worden gelezen, mensen, die aan het begin staan van hun hobby en nu denken: die meter is dus niks, gaat gauw kapot, weggegooid geld. Mijns inziens is de reactie van Luc een heel verstandige. Een handig hulpmiddel, maar geen panacee (wondermiddel)

Jaren geleden heb ik mij ook zo'n meter aangeschaft.
Ik vond het vooral nuttig om een idee te krijgen van de toestand van het compost in mijn (grote) potten met Lewisias.
Die zijn afgestrooid met een dikke laag split en bij Lew. cotyledon bevoorbeeld zie je niet direct aan het vlezige blad of ze in watersnood komen of niet.  Bijzonder accuraat zijn ze niet in een stenig mengstel, dat is ook mijn ervaring, maar je krijgt toch een idee.
Na een tijdje krijg je voldoende ervaring zodat het gebruik van die meter overbodig wordt en ik hield ook niet echt van het geprik waarbij je telkens wortels beschadigt of je nu wilt of niet. Ik denk dat het ding zo'n 3 jaar heeft dienst gedaan vooraleer het de geest gaf.

[Gerard Verweij]

Gisteravond liep ik door de tuin met het idee om het peat bed te gaan sproeien. Het oppervlak zag er lichtbruin uit. Droog dus. Toen ben ik mijn meter gaan halen en heb op diverse plekken geprikt. De met gaf aan dat op een diepte van 15cm ruim voldoende vocht aanwezig was.
Het bespaarde mij dus een sproeibeurt.

De teneur van uw reacties was tamelijk negatief. De essentie van de betogen was, dat je een soort van 'fingerspitzengefuhl' moest krijgen om te weten hoe het gesteld was met de vochtigheid. Maar een kenmerk van ervaring is, dat het altijd te laat komt en dat er heel wat mislukkingen aan vooraf gaan.
 

Ik moet het ook nog dagelijks met schade en schande leren en vaststellen maar het blijft vooral het gevoel dat je moet krijgen wanneer te gieten  

Als zelfs Kris schrijft, dat het juist doseren van watergift geen sinecure is, dan is er toch geen reden om er zo gemakkelijk over te doen in het

Ik wil maar zeggen, dat het soms zo nauw niet steekt.
1 vuistregel : afdekken in de winter, vanaf de lente vrijheid en water geven volgens het buikgevoel.

Met dat buikgevoel van Jan kunnen de meeste mensen niet zoveel, denk ik. De onzekerheid van 'doe ik het wel goed' zal velen bekend zijn.
Het doet mij denken aan het begin van mijn rotsplantenhobby. Ik dacht alles wel even met het 'buikgevoel' te doen. Het gevolg was, dat ik mij met een gevoel van ontgoocheling afkeerde van de rotsplanten.
Jan en Kris, realiseren jullie je altijd wel, dat deze regels door misschien wel honderden mensen worden gelezen, mensen, die aan het begin staan van hun hobby en nu denken: die meter is dus niks, gaat gauw kapot, weggegooid geld. Mijns inziens is de reactie van Luc een heel verstandige. Een handig hulpmiddel, maar geen panacee (wondermiddel)

Jaren geleden heb ik mij ook zo'n meter aangeschaft.
Ik vond het vooral nuttig om een idee te krijgen van de toestand van het compost in mijn (grote) potten met Lewisias.
Die zijn afgestrooid met een dikke laag split en bij Lew. cotyledon bevoorbeeld zie je niet direct aan het vlezige blad of ze in watersnood komen of niet.  Bijzonder accuraat zijn ze niet in een stenig mengstel, dat is ook mijn ervaring, maar je krijgt toch een idee.
Na een tijdje krijg je voldoende ervaring zodat het gebruik van die meter overbodig wordt en ik hield ook niet echt van het geprik waarbij je telkens wortels beschadigt of je nu wilt of niet. Ik denk dat het ding zo'n 3 jaar heeft dienst gedaan vooraleer het de geest gaf.

En zo is het maar net, Gerrit!

[Gerrit Eijkelenboom]

Wat? Gerard.

[Gerard Verweij]

Wat? Gerard.

Wat ik bedoel:het gaat er toch weer om hoe iedereen en op zijn manier de hobby beleeft.Als jij het apparaatje goed kunt gebruiken, dan doe je dat. Een ander vind het niks en die doet het weer op zijn/haar manier. Als ik een onderbuikgevoel heb, komt het meestal van het bier of het eten.

Dat los ik dan ook weer op mijn manier op!


Is het overigens niet zo, dat bij jullie het water altijd tot aan de lippen staat?   

gr gerard